व्यवस्थित तरीकाबाट कागती खेती गर्न शुद्ध जातको बेर्ना आवश्यक पर्दछ । यदि जात राम्रो भएन भने, अमिलो वर्गमा लाग्ने विभिन्न किसिमका रोगहरुले दुःख दिई राम्रो उत्पादन लिन सकिदैन । तसर्थ आफैले नै बेर्ना उत्पादन गरी लगाउने हो भने राम्रो जातका निरोगी कागतीका दानाहरु खरीद गरी त्यसका बीऊहरु निकाली बेर्ना तयार गर्ने गर्नुपर्दछ ।   अब कुरा आउ‘छ बेर्ना तयार कसरी गर्ने ? बेर्ना दुई तरीकाबाट तयार गर्ने गरिन्छ, एउटा गेडाबाट र अर्को कलमीबाट । यी दुईवटै तरीकाबाट तयार गर्ने प्रविधि निम्नानुसार छ–   (१) गेडाबाट तयार गर्ने प्रविधिः धेरैजसो कागतीका बेर्नाहरु गेडाबाट नै तयार...

आज म एक वनस्पतिको बारेमा किसानहरु एवं सबैलाई केही कुरा भन्न गइरहेकोछु, यसबाट किसानहरुले सही उपयोग गरेर लाभ लिन सक्ने तथा गैह्र किसानहरुले यसबाट सतर्क भएर उचित व्यवस्थापन गरी सुरक्षित हुन सक्नेछन्।कुनै बेला नेपालमा बदमास नं. १ झारको रुपमा चिनिएको यो वनस्पति स्वास्थ्यका दृष्टिले हानीकारक छ। छालाको संपर्कमा आउँदा शरीरमा डाबर निस्कने,चिलाउने गर्छ भने यसको हावाले दमका विरामीलाई नराम्रो असर गर्छ। पशु चौपायलाई पनि यसले हानी गर्छ भनिन्छ। यति मात्र हैन यसले वनस्पति जगतलाई पनि सताउने गर्छ। भारतमा बालीनालीमा उम्रेर बाली सखाप गरेको पाइएकोछ र समस्याकै रुपमा रहेको पनि...

नेपालको प्रमुख खाद्यान्न बाली धान लगाउने मुख्य सिजन सुरु हुने बेला भयो। ‘माना रोपी मुरी फलाउने’हाम्रो कथन छ। सदियौंदेखि आ–आफ्नो घरको खाद्य सुरक्षाको लागि तराईदेखि उच्च पहाडसम्म गरिँदै आएको धानखेती मूलतः परम्परागत प्रविधिमै आधारित छ। धानखेतीको लागि सुधारिएका स्थानीय जातहरु, उन्नत जातहरु, वर्णशंकर (हाइब्रिड) देखि लिएर नौलो किसिमको ‘कालो धान’पनि उपलब्ध छन्। प्रविधिमा एसआरआइ, छरुवा, मेशिनले धान रोप्ने, गोड्ने, काट्ने, चुट्ने, सफा गर्ने आदि छन्। जेजस्तो जातको धान लगाए पनि र जेजस्तो प्रविधि अपनाए पनि धानको बीउ स्वस्थ हुनुपर्छ। यस लेखको उद्देश्य स्वस्थ...

केशर संसारकै सबैभन्दा महंगो मसला बाली हो । यो ।।।रातो सुन’ को नामले प्रसिद्ध छ । यो धेरै महंगो हुनुको कारण यसलाई लगाउन गाह्रो भएकाले नभई यसको उत्पादन लिने बेलामा लाग्ने मेहनतले गर्दा हो । यो एउटा गानोबाट खेती गरिने बैजनी रङ्गको १५ देखि २० से. मि. उचाइ हुने वहुबर्षे फूल हो र यसको व्यावसायिक रुपमा प्रयोग गरिने भाग रातो रङ्गको पोथि अंग (स्टिग्मा) हो । युरोपको रैथाने यो बाली इरान, स्पेन, अष्ट्रिया, फ्रान्स, ग्रीस, बेलायत, टर्की र भारतको जम्मू कश्मिर र हिमाञ्चल प्रदेशमा लगाइएको पाईन्छ । नेपालमा पनि जुम्लामा यसको व्यावसायिक खेति सुरु गरिएका छ । यसको अन्तर्राष्ट्रिय बजार...

फलफूल तथा तरकारीबालीहरु भिटामीन, प्रोटीन, खनिज पदार्थ तथा शक्तिको महत्वपूर्ण स्रोत हुन् । फलफूल तथा तरकारीबालीहरु टिपिसकेपछि पनि निरन्तर जीवन प्रक्रिया पूरा गरिरहने हुनाले यसबाट हुने वाष्पिकरण तथा श्वास प्रश्वास का कारणले गुणस्तरमा ह्रास गराउँदछ । यस्ता नियमित प्रक्रियाहरु को मात्रा र दर मुख्य रुपमा नजिकको वातावरणको तापक्रम र सापेक्षिक आद्रतामा निर्भर गर्दछ । यस अर्थमा तापक्रम र सापेक्षिक आद्रताको नियमनबाट गुणस्तरको ह्रास हुनबाट बचाउन सकिन्छ।     उदाहरणका लागि फलफूलको वाष्पीकरण हुनु भनेको यसको तौलमा कमी आउनु हो । यस अर्थमा वाष्पीकरणबाट उडेको पानीको...